Aby nie zapomnieć, jak mówić poprawnie i aby nasz aparat mowy pozostał sprawny, polecam uczestnikom Pracowni Teatralnej codzienne krótkie ćwiczenia dykcyjno-artykulacyjne. Na początek niech każdy włączy swoją ulubioną muzykę w tle, a następnie dłońmi rozmasuje mięśnie twarzy (ze wskazaniem na dolną część). Po delikatnym masażu wykonujemy poniższe ćwiczenia:

1. Żuchwa:

• pionowe ruchy żuchwą (żuchwa w dół – otworzenie jamy ustnej, żuchwa w górę – zamknięcie) – 1 min.
• poziome ruchy żuchwą (usta uchylone, następnie raz w lewo, raz w prawo przesuwamy żuchwę) – 1 min.
• ruchy koliste (usta zamknięte, poruszamy żuchwą jakbyśmy żuli gumę – raz wykonujemy „żucie” zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara, następnie odwrotnie do kierunku) – 1 min.

2. Usta: (wysuwamy usta do przodu, tworząc tzw. „dziubek”)

• naprzemiennie wykonujemy: wysunięcie dziubka do przodu, rozciągnięcie kącików ust w stronę uszu, tworząc tzw. uśmiech – 1 min.
• dziubek przesuwamy pionowo – naprzemiennie raz w stronę nosa, raz w stronę brody – 1 min.
• dziubek przesuwamy poziomo – naprzemiennie raz w stronę lewego policzka, raz w stronę prawego – 1 min.
• dziubek przesuwamy ruchami kolistymi jakbyśmy chcieli zakreślić w powietrzu literę „o” – raz zakreślamy „o” zgodnie z kierunkiem wskazówek zegara, a następnie w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara – 1 min.

3. Język:

• wysuwamy język do przodu – poza jamę ustną – a następnie kierujemy go naprzemiennie raz w górę (w stronę nosa), raz w dół (w stronę brody) – 1 min.
• wysunięty poza jamę ustną język kierujemy raz w stronę lewego ucha, następnie w stronę prawego – 1 min.
• końcówką wysuniętego poza jamę ustną języka zakreślamy w powietrzu literę „o” najpierw wykonując ruchy zgodne ze wskazówkami zegara, a później przeciwne temu ruchowi – 1 min.
• liczymy językiem zęby (najpierw od lewej strony do prawej, później odwrotnie) – 1 min.
• palec wskazujący lewej lub prawej dłoni wysuwamy przed siebie na odległość ok. 20 cm od ust. Naprzemiennie albo próbujemy dotknąć końcówką języka wysunięty palec, albo kładziemy język w jamie ustnej w stanie całkowitego rozluźnienia, tworząc tzw. łopatę – 1 min.

4. Głos i artykulacja:

• mruczymy – tzw. mormorando – 1 min.
• powtarzamy jednym ciągiem: mamomemumimy, mamomemumimy, mamomemumimy… – 1 min.
• powtarzamy staccato: ma, mo, me, mu, mi, my, ma, mo, me, mu, mi, my… – 1 min.
• powtarza jednym ciągiem: nanonenuniny, nanonenuniny… – 1 min.
• powtarzamy staccato: na, no, ne, nu, ni, ny, na, no, ne, nu, ni, ny… – 1 min.
• powtarzamy z silnym podkreśleniem spółgłoski „ł”: mŁa, mŁo, mŁe, mŁu, mŁi, mŁy, mŁa, mŁo, mŁe, mŁu, mŁi, mŁy… – etc.
• powtarzamy, robiąc pauzę między spółgłoskami: ak-ka, ag-ga, ok-ko, og-go, ek-ke, eg-ge, uk-ku, ug-gu, ik-ki, ig-gi, yk-ki, yg-gi – 1 min.
• Powtarzamy staccato: nga, ngo, nge, ngu, ngi, ngy, nga, ngo, nge, ngu, ngi, ngy… – 1 min.
• Powtarzamy staccato: bra, bro, bre, bru, bri, bry, bra, bro, bre, bru, bri, bry… – 1 min.
• Powtarzamy staccaoto: pra, pro, pre, pru, pri, pry, pra, pro, pre, pru, pri, pry… – 1 min.

5. Łamańce językowe (powtarzamy kilkukrotnie z największą starannością, nie omijając żadnej ze zbitek wyrazowych lub końcówek)

• Warszawa w żwawej wrzawie, w Wawrze wrze o Warszawie (zwracamy uwagę na pauzy między wyrazami)
• Bzyczy bzyk znad Bzury zbzikowane bzdury, bzyczy bzdury, bzdurstwa bzdurzy i nad Bzurą w bzach bajdurzy, bzyczy bzdury, bzdurnie bzyka, bo zbzikował i ma bzika!
• Lojalna Jola lula ululanego Jula
• Truchtem tratują okrutne krowy Rebeki mebel alabatrowy
• Czesał czyżyk czarny koczek, czyszcząc w koczku każdy loczek, po czym nakrył koczek toczkiem, lecz część loczków wyszła boczkiem.
  
  Tekst: M. Mroczek

Obraz:  James Tissot, „Rekonwalescencja”