• Szachy w Internecie (Z1)
  

Witam serdecznie uczestników Pracowni Szachowej i Rodziców w ramach pracownianych zajęć internetowych. Zawarte tu materiały szkoleniowe adresowane są do wszystkich uczestników naszej pracowni, bez względu na wiek i poziom zaawansowania. Lekcje będą podawane osobno dla początkujących i oznaczane kolejno P1, P2 … itd. i osobno dla zaawansowanych oznaczane kolejno Z1, Z2 … itd.

Z zamieszczanych tu materiałów będzie można korzystać w dogodnym dla siebie czasie, przeglądać i studiować w tempie odpowiednim do swoich predyspozycji, a w razie nieobecności na zajęciach nadrobić zaległości. Ważne to jest również dla nowych uczestników zapisujących się w trakcie roku szkolnego. Dzięki tym „archiwalnym” materiałom będę mogli nadrobić zaległości i dołączyć do zajęć prowadzonych już na bieżąco. Przy okazji wdrożymy się do samodzielnej pracy, co jest fundamentalną podstawą przyszłych sukcesów każdego sportowca. Ta internetowa forma zajęć zapewni nam z wiadomych względów większe bezpieczeństwo, a ponadto zaoszczędzimy znacznie na czasie (przejazdy), który możemy przeznaczyć na… szachy!

Oczywiście zajęcia przez Internet są tylko uzupełniającą formą naszych zajęć stacjonarnych. Odpowiedzi do zadań oraz inne tajemnice i triki trenerskie podawane będą zasadniczo na zajęciach w pracowni (bo konkurencja nie śpi!). W planie jest kontynuowanie tej internetowej formy działalności również po powrocie do „normalności,” jako dodatkowych zajęć równolegle do normalnych zajęć stacjonarnych.

Internet jest wręcz wymarzonym przyjacielem szachisty. Zawiera przeogromną wielomilionową bazę partii i pozycji szachowych, materiałów tekstowych i filmów szkoleniowych. W świecie wirtualnym rozgrywane są na żywo non-stop liczne turnieje o zasięgu światowym, w których można wziąć udział lub im na bieżąco kibicować. W Internecie można zagrać w każdej chwili z szachistami z dowolnego zakątka globu, widzieć się, rozmawiać i do siebie pisać w czasie rzeczywistym.

Przez Internet nawiązywane są szachowe przyjaźnie, dzięki którym można objechać świat, mając w każdym kraju na miejscu swego ambasadora przyjaciela szachistę, który w ramach rewizyty nas ugości i z którym razem zagramy w lokalnym turnieju. A nagrody w turniejach są już niebagatelne. Można wyjechać pociągiem (albo rowerem), a wrócić samochodem. Na przykład w Linares, w będącej w kryzysie Hiszpanii, pierwsza nagroda wyniosła 500 000 Euro! Wciąż jednak nie do pobicia jest oferta 5 milionów dolarów (ile to złotych?) zaproponowana przez Filipiny w niedoszłym meczu Fischer – Karpow.

W ramach zajęć internetowych na naszej stronie umieszczane będą wykłady, zadania szachowe i informacje bieżące z życia szachowego, a także będziemy grać w szachy przesuwając figury w czasie rzeczywistym! Jak już wspomniałem, w Internecie jest przeogromna ilość materiału szachowego. Można się w tym labiryncie pogubić. Ponadto nie wszystkie zawarte tam informacje są dostatecznie wartościowe i nam odpowiadające. W miarę moich możliwości, będę się starał być przewodnikiem w tym wirtualnym świecie wybierając co najcenniejsze rodzynki.

Oprócz bezpośrednich naszych cotygodniowych spotkań na zajęciach, można też przesyłać zapytania i uwagi na mój adres janczuchnicki@tlen.pl. Dla łatwiejszej weryfikacji w gąszczu maili i bezpieczeństwa, każdy mail proszę poprzedzić słowem SZACH-MAT.

Zapewne ciekawi was, który z debiutów jest najczęściej grywany na turniejach? Otóż bywa to różnie, w zależności od wieku i poziomu grających. Wśród szachistów młodszych, ale i starszych początkujących, najpopularniejszym otwarciem jest… partia włoska. Powstaje po posunięciach 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5.

Specjalnie nie podaję diagramów, gdyż ze względów treningowych korzystniejsze jest rozwiązywanie zadań na normalnej szachownicy, gdyż na takich grywa się w normalnych turniejach. Owszem, coraz powszechniejsze jest grywanie w Internecie na diagramach, ale w dużym stopniu jest to wynikiem zaistniałej pandemicznej sytuacji. A jak wrócimy do normalności, okazać się może, że trudno nam się przestawić na granie na desce. Proszę o rozstawienie szachownicy, ustawienie bierek, przygotowanie cienkiego zeszytu, najlepiej w kratkę i coś do pisania. I zabieramy się do pracy. Proszę o rozegranie na szachownicy powyższej pozycji i zastanowienie się kto ma przewagę w centrum, kto na skrzydle hetmańskim, a kto na skrzydle królewskim, oraz w którą stronę zamierzają atakować obie strony.

Partia włoska, nazywana również giuoco piano, co po włosku oznacza spokojną grę. Partia włoska należy do tak zwanych debiutów otwartych rozpoczynających się posunięciami 1.e4 e5. Dla porządku przypomnijmy sobie, że każda inna odpowiedź niż 1..e5, tworzą rodzinę debiutów półotwartych (np. 1…c5 – partia sycylijska). Pozycje powstające po 1.d4 d5 – to tak zwane debiuty zamknięte (np. 1.d4 d5 2.c4 – gambit hetmański). Niektórzy – i ja jestem tego zwolennikiem – wyróżniają jeszcze debiuty półotwarte (analogicznie do pojęcia debiutów półotwartych), powstające po 1.d4 i odpowiedzi innej niż 1…d5 (np. 1…b5!? – obrona polska!). Ponadto wyróżnia się jeszcze tak zwane debiuty flangowe lub inaczej skrzydłowe (np. 1.c4 – partia angielska). W klasyfikacji encyklopedii otwarć szachowych partia włoska jest oznaczona kodami ECO C50– C54.

Dlaczego partia włoska nazywa się tak, a nie inaczej? Wynika to z przesłanek historycznych, a przede wszystkim za sprawą pionierskiego wkładu szachistów włoskich w rozwój tego otwarcia. Pierwsze opisy tego debiutu były zawarte w manuskrypcie z Getyngi (ok. 1490 roku) i książce Luisa Luceny z 1497 roku.

Do końca XIX wieku partia włoska była jednym z najpopularniejszych sposobów rozgrywania początkowej fazy partii. Stosowali ją powszechnie dziewiętnastowieczni mistrzowie, między innymi Louis de la Bourdonnais, Paul Morphy i Adolf Anderssen. Chętnie grywali ją mistrzowie świata Aleksander Alechin, Max Euwe, Paul Keres, Robert Fischer i Garri Kasparow, jednak raczej przeciw mniej utytułowanym przeciwnikom. W XX wieku jej popularność znacznie spadła, gdyż dla czarnych znaleziono wiele sposobów kontrgry. Niemniej do dzisiaj sporadycznie pojawia się w turniejach arcymistrzów. Natomiast cieszy się bardzo dużą popularnością na niższych szczeblach rozgrywek, a w szczególności wśród juniorów.

W pozycji wyjściowej tego debiutu po 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5 białe mają do wyboru trzy podstawowe plany. Najczęściej grają 4.c3, co przygotowuje atak piona d na centralne pole d4, ale pozostawia również możliwość przesunięcia tego ataku na później i wsparcia piona e4 ruchem d3. Natychmiastowe 4.d3 prowadzi do wariantu zwanego giuoco pianissimo (gra bardzo spokojna), uważanego za kontynuację dość pasywną. Obejrzyjmy na początek partię ze spokojnym 4.d3.

• Partia nr 1. Botzhold – Gudmundsson, Kopenhaga 1961 r.

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5 4.d3  Białe rozpoczęły bardzo spokojnie. Odkładając budowanie centrum poprzez c3 z następnym d4 białe stawiają najpierw na rozwój figur.  4…Sf6 5.Gg5 d6 6.0-0 h6 7.Gh4 g5  Czarne zaczynają szaleć! Przechodzą do gremialnego kontrataku bez należytego rozwinięcia swoich sił i zabezpieczenia swojego króla. To bardzo ryzykowna strategia!  8.Gg3 h5!  Jak się powiedziało A, trzeba powiedzieć B! Czarne idą na całość nie bacząc na ofiary, z czego białe skwapliwie korzystają. Ale zamiast myśleć o obronie takie pionkożerstwo jest też wielce ryzykowne.

9.Sxg5 h4! Atak non-stop! Tak jak w boksie, jak się zaczęło atakować, nie można przeciwnikowi odpuścić, aby złapał oddechu, chyba że się samu złapie zadyszkę… 10.Sxf7  Białe łakomią się na kolejne łupy, a czarne robią swoje… 10…hg3!!  Niesamowite! Czarne oddają hetmana. Z powodzeniem mogły zagrać 10…He7 11.Sxh8 hg3 12.hg3 Hh7 i w dalszym ciągu miałyby atak. Czyżby czarne coś przegapił?  11.Sxd8  Czarne tracą generała, ale informacja nie dotarła ba front do jego żołnierzy, a ci atakują zajadle…

11…Gg4!  Tu pytanie: Czy kontynuacje 11…gh2+ lub 11…gf2+ są równie poprawne?  12.He1  Na 12.Sxc6 nastąpiłoby 12…gf2+ 13.Kh1 Gxd1 14.Wxd1 Sg4 15.h3 bc6z łatwą wygraną czarnych.  Z kolei po 12.Sf7 Wh5 13.Hxg4 Sxg4 14.hg3 Sd4 15.Sc3 c6 16.a3 d5 17.ed5 Kxf7 18.dc6+ Ke7 19.cb7 Wah8 z nieuchronnym matem.  12…Sd4  Grozi …Se2+ i …Wxh2 z matem.  13.Sc3  Jeśli 13.h3 to 13…Se2+ 14.Kh1 Wxh3+ gh3 Gf3 mat.

Zadanie domowe: Wskaż forsownego mata, którego czarne dają białym. Mimo, że czarne od początku grały wbrew ogólnie przyjętym zasadom (brak roszady, zaniedbanie rozwoju figur) to jednak wygrały. Na czym polegał strategiczny błąd białych, że nie zdołały się przeciwstawić tej niestandardowej grze czarnych?

Dla ambitnych na dokładkę dwa zadanka, w których białe dają mata w drugim posunięciu:

• Zad. 1: Białe: Kg8, Hf8, Gh8, Wb3, Sg3, c7   Czarne: Kd5
• Zad. 2: Białe: Ka1, Wd6, Wf2, Se4, Sg1        Czarne: Kc1, Ga4

Spróbujcie rozwiązać zadania nie przesuwając figur! Rozwiązane zadanie w 5 minut daje ocenę 6, w 10 minut – ocenę +5, w ciągu 15 minut – ocenę 5. I tak dalej, co pięć minut dłużej – pół stopnia niżej. Arcymistrzowie potrafią takie zadanka rozwiązywać w pamięci bez ustawiania na szachownicy! Byłem świadkiem w telewizji ciekawego wyczynu. Otóż, naszemu najlepszemu polskiemu szachiście Janowi Krzysztofowi Dudzie pokazano przez chwilę 10 diagramów z matami w jednym posunięciu, następnie zawiązano mu oczy, i w ciągu około minuty bezbłędnie wskazał prawidłowe rozwiązania. W nagrodę otrzymał 30 000 zł. Niezły zarobek jak na 5 minut, ale jeszcze bardziej zdumiewa genialna pamięć i wyobraźnia naszego utalentowanego lidera polskich szachów.

Odpowiedzi i uwagi proszę zapisać w zeszycie. Rozważymy je w najbliższej przyszłości na naszych zajęciach. Do grupy C mam apel o przysyłanie do analizy swoich zapisanych partii turniejowych. Mile widziane partie przegrane, bo na błędach najwięcej się uczymy.

Na zakończenie odpowiedź na pytanie: Gdzie można kupić szachy i książki szachowe?

Książki szachowe oraz czasopisma szachowe (Mat, Magazyn Szachista i Panorama Szachowa) są do nabycia w Empikach (w działach poradniki, hobby lub sport), rzadziej w innych księgarniach. Ale najlepiej zamawiać je w Internecie, bo większy wybór, bezpieczniej i naprawdę z szybką realizacją do 2, 3 dni. Polecam zwłaszcza zaprzyjaźniony z nami od lat sklep internetowy http://sklep.caissa.pl/. Można tam kupić nie tylko książki polskie i zagraniczne, ale także szachy, programy i zegary szachowe oraz inne ciekawe szachowe gadżety. Proszę powołać się na moją osobę, a będzie szansa na zniżkę. Zalecam kupować szachy o jak najsurowszym wyrazie, bez dekoracji i udziwnień (szachy postaciowe, z rycerzami, rzeźbione itp. – wykluczone, gdyż są mało czytelne), o plastycznie skontrastowanych polach (nie dobre są szachownice o polach czarno-białych i na dodatek z błyszczącego materiału). Najlepsze są tzw. szachy sportowe Stautony nr 5, takie na jakich gramy na naszych zajęciach. Nr 5 – to wielkość figur, może nieco za duże dla dzieci, a są mniejsze, ale przecież szachy kupujemy na całe życie! Dla ciekawostki dodam, że mistrzostwa świata odbywają się na szachownicach z bierkami nr 6, aby były bardziej widoczne dla kibiców (z tego też powodu i w innych dyscyplinach sportowych dokonano podobnych zabiegów, np. w ping-ponga zwiększono wielkość piłeczki, a w hokeja – krążek hokejowy). Dokładnie jakie kupić szachy dla dzieci i jakie dla dorosłych można dowiedzieć się z video https://www.youtube.com/watch?v=x2_BjJuyzR0

Powodzenia i pozdrawiam!

Jan Czuchnicki