24.11 wtorek, g. 19:00 – zajęcia warsztatowe
Jako drugiego w kolejności, proponuję krakowiaka.
Według dziewiętnastowiecznych autorów krakowiak jest „drugim co do starszeństwa tańcem po polonezie”. Ale tej nazwy nie nadał mu lud podkrakowski. W Krakowskiem liczne tańce wiejskie o dwudzielnym metrum i synkopowanym rytmie rozmaicie się nazywały: albo od miejsca pochodzenia, jak na przykład proszowiak – od Proszowic, albo skalbmierzak – od Skalbmierza, albo od sposobu tańczenia: suwany, mijany, przebiegany, goniony i inne.
Na postać krakowiaka, jako tańca towarzyskiego (salonowego) innych warstw społecznych złożyły się owe drobne tańce, zapewne „wygładzone” i „uporządkowane” przez nauczycieli tańca. Po raz pierwszy nazwa krakowiak została użyta w dziele Jędrzeja Kitowicza pt. “Pamiętniki czyli Historia polska”. Była to połowa XVIII wieku. Krakowiak – i takaż jego nazwa – zostały upowszechnione dopiero od czasów Wojciecha Bogusławskiego w końcu XVIII wieku głównie przez scenę – dzięki operom i baletom polskim (po raz pierwszy na scenie pojawił się w operze “Krakowiacy i górale” w roku 1823, a później w balecie “Pan Twardowski” Ludomira Różyckiego).
Choreograficzny i muzyczny kształt krakowiaka scenicznego, baletowego, całkowicie od-biega od wiejskich „krakowiaków” (pierwotnie krakowiakami nazywano krótkie, jednozwrotkowe, dowcipne przyśpiewki) i od znanego w całym kraju, ukształtowanego przez szlachtę w kuligowych zabawach „krakowskiego” tańca.
Piękny jego opis znajdujemy w poemacie “Wiesław” K. Brodzińskiego. Piszą o nim K. Czerniawski, O . Kolberg i Z . Gloger – jako o jednym z typowych tańców polskich, w których wyraża się cały charakter Polaka, jego żywość, elegancja, dowcip.
„…Muzyka krakowiaków jest wesoła, żywa, strojna i bogata, tak jak ziemia krakowska ze swemi górami, kopalniami, żupami, pszenicą i stolicą. Nie dziw, że lud krakowski góruje nad ludem innych prowincji polskich swobodą, życiem i wesołością w swoich zabawach i śpiewach. Nie jedna nuta krakowiaków, sama z siebie tak piękna, posłużyła wykształconej muzyce za osnowę do prześlicznych utworów ”.
Jako prezentację, proponuję dwa zupełnie odmienne wykonania krakowiaka: jeden przez ZPiT MAZOWSZE, zaś drugi przez ZPiT PS DĄBROWIACY (tutaj wprawne ucho na pewno odnajdzie melodie Krakowiaków Wschodnich 🙂
Krakowiak w wykonaniu Akademickiego Zespołu Tańca Politechniki Śląskiej “Dąbrowiacy” z roku 2014.
Krakowiak w wykonaniu Zespołu Pieśni i Tańca MAZOWSZE z roku 2018 r.
Pozdrawiam!
Wojtek Magdziarz
Źródło zdjęcia: arch. zespołu Krąg