Gambit królewski (1)

Dzień dobry. Dziś zapoznamy się z kolejnym debiutem otwartym jakim jest gambit królewski. Otwarcie to powstaje już po drugim posunięciu białych: 1.e4 e5 2.f4. W klasyfikacji otwarć szachowych gambit królewski jest oznaczony kodami C30–C39.

Przy okazji, w nawiązaniu do serialu „Gambit królowej”, to w polskiej nomenklaturze nie ma takiego debiutu. Ale w wielu krajach figurę hetmana nazywa się właśnie damą lub królową i tam nazwa „gambit królowej” jest jak najbardziej poprawna. Ponieważ szachy to gra wojenna, nasi ojcowie uznali, że pole walki to nie jest miejsce dla dam i zamiast Joanny d’Arct postawili na czele wojsk generałów mężczyzn. Stąd zamiast gambit królowej mamy u nas gambit hetmański.

Nazwa własna gambitu królewskiego jest logiczna – białe poświęcają pionka od strony króla (skrzydła królewskiego). W odróżnieniu od gambitu hetmańskiego 1.d4 d5 2.c4, gdzie białe ofiarowują pionka od strony hetmana (skrzydła hetmańskiego).

Białe już w pierwszych ruchach ofiarowują pionka dla szybszego rozwoju, uzyskania przewagi w centrum lub zawładnięcia inicjatywą. Często ofiara taka w debiucie jest li tylko przejściowa. W dalszej grze białe często odbiją materiał lub czarne same dobrowolnie go oddają, aby nadrobić rozwój. Takie poświęcenie jest jednak zawsze bardziej lub mniej ryzykowne. Czasami czarnym udaje się zachować podarunek i wtedy białe z ofiarowanym ubytkiem mogą popaść w kłopotliwą sytuację.

Dotychczas zajmowaliśmy się debiutami otwartymi powstającymi po ruchu skoczkiem królewskim 2.Sf3. Posunięcie to ma dwa cele: atak na centrum (na pionka e5 i dodatkowo kontrola centralnego pola d4) oraz niezwłoczne przygotowanie do najczęściej granej krótkiej roszady. W gambicie królewskim natomiast białe za cenę pionka i odwleczenia czasowego roszady już od pierwszych posunięć dążą jeszcze agresywniej do uzyskania przewagi pionkowej w centrum i przejęcia inicjatywy. A po krótkiej roszadzie wieża z f1 będzie po otwartej linii f atakowała w obozie przeciwnika newralgiczny punkt f7.

Po ruchach 1.e4 e5 posunięcie 2.f4 jest najbardziej agresywną reakcją białych na to ustawienie. W porównaniu do 2.Sf3 ma jednak pewne mankamenty. Co prawda pionek f4 też atakuje centrum, ale tylko jedno pole e5 (i również stojącego na nim czarnego pionka), ale nie kontroluje dodatkowo centralnego pola d4. Gambit ten jest dość ryzykowny, gdyż nie tylko opóźnia wykonanie roszady, ale na dodatek osłabia pozycję swojego króla. Z drugiej strony partie w tym debiucie są zwykle ciekawe, ostre, obfitujące w zaskakujące zwroty akcji, taktyczne uderzenia i efektowne kombinacje. To może odpowiadać temperamentom niektórych graczy lubiących od samego początku walkę „na śmierć i życie”.

Gambit królewski u zarania szachów był niezwykle popularny. Przyjęcie ofiary pionka  było wręcz aktem honoru. Odrzucenie gambitu uznawane było za przejaw asekuranctwa, bojaźni, a wręcz tchórzostwa. Jeszcze w XIX wieku gambit ten uważany był za jedną z najsilniejszych odpowiedzi na 1. … e5.

Obecnie z uwagi na wyżej wymienione ułomności, gambit królewski nie cieszy się szczególnym wzięciem wśród szachowej czołówki. Jednym z jego zagorzałych wyznawców jest Aleksander Morozewicz, który lubi ostrą ryzykowną grę. Czasami grywa go też Magnus Carlsen, ale on to gra wszystko… Mimo to gambit królewski, gwarantujący ciekawą grę od samego początku partii, umożliwiający zastawianie pułapek na przeciwnika i okazjami do częstszych kombinacji, cieszy się wciąż popularnością na poziomie amatorskim. Właśnie z uwagi na małą w obecnych czasach popularność tego debiutu można nim zaskoczyć niejednego wyżej notowanego przeciwnika. Aby pograć sobie gambit królewski należy udać się na coroczny Królewski Gambit Radomia, którego uczestnicy rozgrywają partie wyłącznie w tym otwarciu.

Jak grać czarnymi przeciwko gambitowi królewskiemu? Generalnie są tu dwa podejścia: przyjąć pionka albo odrzucić ofertę. W większości przypadków czarne biorą pionka grając 2. …ef4 z próbą jego utrzymania. Drugą z najczęściej granych koncepcji jest granie kontrgambitu 2. …d5!?, zgodnie z zasadą, że na atak flankowy najlepiej odpowiedzieć kontratakiem w centrum. Ponadto w kolejności spotyka się 2. …Gc5, 2. …d6, 2. …Sc6, 2. …Hh4+ itp.

Podobnie jak przy wszystkich poprzednich lekcjach, polecam do waszego szachowego zeszytu spisać poszczególne odgałęzienia tego debiutu i uwagi podane w video. To będzie baza wyjściowa do dalszego studiowania tego otwarcia. Tradycyjnie zachęcam również do obejrzenia lekcji dla grupy C, w której pokazana jest interesująca partia pomiędzy Janem K. Dudą, a aktualnym mistrzem świata Magnusem Carlsenem. Rozegrana została partia włoska, o której już mamy pewne pojęcie. A to będzie okazja pogłębienia wiedzy na temat tego debiutu od najlepszych nauczycieli na świecie – mistrza świata we wszystkich odmianach szachów i wicemistrza świata w szachach błyskawicznych.

Pozdrawiam

Jan Czuchnicki

grafika: pixabay.com