Szach z odsłony, podwójne uderzenie, związanie (l.57)

– Witam na kolejnej lekcji internetowej. Na początek powtórzmy sobie lekcję dla grupy A1+B1 z dnia 29 grudnia poprzedniego roku. Przypomnę, że wówczas przerabialiśmy matowanie samotnego króla hetmanem i matowanie samotnego króla wieżą. Do dzisiejszej lekcji ustawiamy normalne szachy i na nich rozwiązujemy zadania i poruszamy figurami, naśladując to co przeczytamy w tekście i co  zobaczymy na video.

Dziś zapoznacie się z kolejnymi pojęciami w grze szachowej: szachem z odsłony, w tym z podwójnym szachem i z tzw. związaniem. To bardzo ważne elementy gry bez których trudno byłoby nam wygrać partię lub uratować remis.

Szach z odsłony – inaczej odkryty szach, to posunięcie w szachach, gdy jedna bierka ruszając się odsłania figurę, która po odsłonie atakuje nieprzyjacielskiego króla, czyli daje mu szacha.

Podwójne uderzenie – potocznie zwane widełkami, to posunięcie, w którym jedna bierka atakuje jednocześnie dwie bierki przeciwnika, a w wyniku zdobywa jedną z nich. Jedną z odmian podwójnego uderzenia jest podwójny szach.

Podwójny szach – to sytuacja, w której dwie figury (lub figura i pionek) równocześnie szachują króla przeciwnika. Podwójny szach zawsze jest jednocześnie szachem z odsłony.

Związanie – związanie bierki w partii szachowej oznacza, że bierką tą nie można wykonać żadnego posunięcia lub można się nią poruszać tylko w ograniczonym zakresie, albo też wykonanie posunięcia tą bierką doprowadzi do poniesienia strat. Jeżeli związana figura zasłania swojego króla, to ogóle nie może się ruszyć, bo byłby wówczas szach. Dlatego też osobiście dla obu tych sytuacji wprowadziłem pojęcia związania słabego i związania mocnego. W przypadku związania słabego – choć wbrew swej nazwie może być mocno uciążliwa dla przeciwnika – związana figura może się ruszyć, ale zwykle wiąże się to ze stratą materialną zagrywającego. Bywają jednak sytuacje, że po odsłonie i poświęceniu materiału można i partię wygrać (jak to na przykład jest w macie Legala, gdzie czarne zdobywają hetmana, a w zamian dostają… mata).

Analiza przykładowej sytuacji – proszę ustawić pozycję na szachownicy:

Białe:  król na c4, pionek na c5, skoczek na g4 (Kc4,c5,Sg4);

Czarne:  król na c6, wieża na g6 (Kc6, Wg6).

W tej pozycji czarne mają teoretycznie jednopunktową przewagę (białe: skoczek 3 punkty + pionek 1 pkt = 4 punkty;  czarne: wieża 5 pkt.). Końcówka z uwagi na zbliżoną punktację powinna zakończyć się remisem. Ale teraz posunięcie mają białe i wykonują posunięcie Sg4–e5+. W ten sposób białe zastosowały podwójne uderzenie: dały szacha nieprzyjacielskiemu królowi i jednocześnie zaatakowały wieżę na g6. Skoczka nie można zbić, ani oczywiście się przed nim zasłonić (skoczek to jedyna figura w szachach przed którą nie można się zasłonić). Czarny król w tej sytuacji musi zejść spod szacha, a po jego odejściu białe zdobywają wieżę. I teoretycznie partia, która według punktacji powinna zakończyć się remisem, po podwójnym uderzeniu białych kończy się ich wygraną.

Powyższe zagadnienia zostały w ciągu dziesięciu minut przystępnie mówione na poniższym video. Proszę obejrzeć wykład na spokojnie, ze zrozumieniem, według odpowiedniego dla siebie tempa (można przy tym film zatrzymywać). Video zalecam obejrzeć kilka razy, najlepiej w odstępach dniowych. A na najbliższych zajęciach na żywo będzie z tej tematyki… sprawdzian! Musicie do tego się dobrze przygotować. Polecam również obejrzenie lekcji dla grupy A2+B2. Są tam pokazane zadanka z matami, które wielu z was może pokusić się o ich rozwiązanie. Powodzenia!

Pozdrawiam!
Jan Czuchnicki

zdjęcie: pixabay.com