Debiut czterech skoczków (1). Pozorna ofiara skoczka.

– Dzień dobry. Dziś zajmiemy się nowym debiutem otwartym, zwanym debiutem czterech skoczków. Rozpoczyna się on posunięciami 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Sf6 4.Sc3 [C46]. Jak widać nazwa nawiązuje do wyjścia czterech skoczków, które jako jedne z pierwszych wystartowały do boju. Ponoć dwoma skoczkami rozpoczynał swoje partie Napoleon Bonaparte i gdyby nie przegrał bitwy pod Waterloo, być może nazwano by jego imieniem jedno z takich otwarć. A tak musimy zadowolić się jedynie formalnymi bezbarwnymi nazwami „dwóch skoczków”, „czterech skoczków”. I tu przy okazji zadanie: Czy istnieje debiut „trzech skoczków’/”? Spróbujcie poszukać w Internecie, przy okazji nabierzecie wprawy w poszukiwaniu informacji o szachach.

Podobnie jak to było przy obronie dwóch skoczków, niektórzy uważają otwarcie czterech skoczków jako jeden z kolejnych wariantów obrony włoskiej. Przypomnę, że za partię włoską wielu uważa już pozycję powstałą po wyjściu gońca 3.Gc4, a kolejne wyjścia – 3…Sf6, 3…d6, 3…Gc5 itp. – za kolejne podwarianty. Jednak za partię włoska należy uważać tylko taką, gdy czarne wyprowadzą gońca 3. … Gc5. Po 3…d6 powstaje obrona Philidora, a po 3…Sf6 obrona dwóch skoczków. Dopóki czarne nie odpowiedzą w trzecim posunięciu, to pozycję taką powinno się nazywać po prostu debiutem gońca, którą to nazwę nadajemy już po ruchach 1.e4 e5 2.Gc4.

Teraz z kolei można by powiedzieć, że partie trzech i czterech skoczków należałoby uznać za podwarianty obrony dwóch skoczków. Ale przyjęło się, że  są to osobne debiuty,  z uwagi na ogrom materiału związanego z każdym z tych wariantów. Ułatwia to prace nad ich teorią i ich archiwizowanie.

Jak już wspomniałem na poprzedniej lekcji, wyjście 3. …Sf6 jest uważane za ostrzejsze od 3. …Gc5, gdyż czarne atakują pionka e4. Nie oznacza to, że zagranie skoczkiem przesądza o tym, że jest lepsze od wyjścia gońcem. Pozycja gońca na c5 ma też swoje walory – goniec patrzy w kierunku przyszłej roszady białych (punkt f2), a przy okazji kontroluje centralne pole d4.

Jeżeli po 3. …Sf6 białe teraz będą broniły pionka e4 przy pomocy 4.Sc3, to powstanie właśnie debiut czterech skoczków. Czarne mogą dalej rozwijać swoje figury grając na przykład 4…Gc5 (z przejściem do „czystej” partii włoskiej), 4…Ge7 (partia węgierska), 4…d6 (obrona Philidora) itp., kończąc rozwój ewentualną roszadą. Ale i też czarne mogą pokusić się o zdobycie pionka e4 z przejściową ofiarą skoczka, grając 4. …Sxe4!!?,z następnym odzyskaniem figury robiąc widełki na dwie lekkie figury przeciwnika przy pomocy …d7-d5. Uporządkujmy sobie te warianty z pozorną ofiarą skoczka w czwartym posunięciu, wpisując odpowiednie warianty do swoich do zeszytów. A następnie spróbujcie znaleźć wzmocnienia dla obu stron. Zastanówcie się którym kolorem wolelibyście grać ten wariant – białymi, czy czarnymi?

1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Sf6 4.Sc3 Sxe4 5.Sxe4

5.Gxf7+? Kxf7 6.Sxe4 d5 7.Seg5+ (7.Sfg5+ Ke8! i białe tracą któregoś skoczka. Trzeba też uważać na pułapkę 7…Kg8 8.c3 dxe4?? 9.Hb3+ z matem.) 7…Kg8 8.d3 h6 9.Sh3 Gxh3 10.gxh3 = z wyrównaną grą Kaimo – Westerinen, Nowy Jork 1977 r.

5…d5 6.Gd3 (Ponętne 6.Gb5? okazuje się słabsze po 6… 6…dxe4 7.Sxe5 Hg5! 8.Sxc6 (lub 8.d4 Hxg2 9.Wf1 a6 10.Gxc6+ bxc6 11.Hh5 Gh3 12.Hxf7+ Kd8 13.Sxc6+ Kc8 14.Hc4 Hxf1+ 15.Hxf1 Gxf1 16.Kxf1 z lepszą końcówką czarnych.)8…Hxb5 9.Sd4 Hg5 z przewagą czarnych – białe nie mogą teraz zrobić roszady, bo nastąpiłoby …Gh3 i białe tracą jakość po wymuszonym (bo inaczej mat) 11.g3 Gxf1.

6…dxe4 7.Gxe4 Gd6 8.d4 exd4 9.Gxc6+ bxc6 10.Hxd4 0–0 11.0–0 c5 12.Hc3 Gb7= z równą grą jak wykazała już partia Tartakower – Bogoljubow, z 1922 r.

Na koniec zapraszam do obejrzenia video, a początkujących dodatkowo do zapoznania się z lekcją dla grup A1+B1. Z kolei bardziej zaawansowanych, i nie tylko, do obejrzenia lekcji dla grupy C.

Pomyślnej pracy życzę i pozdrawiam!

Jan Czuchnicki

Zdjęcie: pixabay.com