Witam Was z najlepszymi życzeniami noworocznymi.

Zastanawiając się co w tym Nowym Roku wylepić z pomocą przyszła tradycja, tak więc przedstawię Wam obrzędowe pieczywo na Nowy Rok i Trzech Króli.

Pieczywo obrzędowe tworzone było z okazji wielkich świąt kalendarza liturgicznego oraz z okazji świąt dotyczących poszczególnych osób (narodziny, chrzest, ślub, pogrzeb). Każde z tych świąt miało przypisane różną symbolikę zdobień pieczywa i jego kształtu. Uważano, że chleb to pożywienie szczególne – na poły boskie, na poły ludzkie. Chleb symbolizował wszystkie najważniejsze wartości egzystencjalne – dostatek, dobre plony, płodność kobiet i zwierząt, spokojne i bezpieczne życie. Na Trzech Króli lepione było tzw “nowe latko” to ozdobne pieczywo przedstawiające zwierzęta gospodarcze oraz leśne. Były to figurki z ciasta niewielkich rozmiarów umieszczane na kręgu. W centrum kręgu umieszczona była figura ludzkiej postaci najczęściej przedstawiająca gospodarza.
Krąg miał silną symbolikę bezpieczeństwa i dlatego stanowił trzon konstrukcji. Nowe latko wykonywał gospodarz domu, po upieczeniu umieszczone  było u powały lub we framudze okna otulone ziołami.
W niektórych rodzinach nowe latka zawieszano na nitce w tzw. świętym kącie, nad ołtarzykiem, gdzie wisiały przez cały rok, do następnych świąt. Ten wypiek przechowywano do następnego roku lecz zdarzało się, że rozmoczony w wodzie, podawano gospodarskim zwierzętom, gdy chorowały lub spodziewały się potomstwa. Wierzono w ścisły związek chleba z religią i wiarą. Stąd wynikał ogromny szacunek jakim darzono chleb.

Przepis na stworzenie nowego latka i byśki czyli zwierzątek.

Do mąki żytniej dolewamy trochę przegotowanej gorącej wody i wyrabiamy ciasto. Tyle wziąć mąki i wody, by powstało ciasto konsystencji plasteliny. Ponieważ ciasto szybko obsycha, należy śpieszyć się z lepieniem. Lepimy figurki z jednego kawałka ciasta, a więc głowę, tułów, nogi tworzymy poprzez nacięcia, nakłucia. Następnie figurkę wrzucamy na kilka minut do wrzątku. Po wstępnym obgotowaniu, kiedy wypłynie na powierzchnię, pieczemy w piekarniku.

Piękne zdjęcia nowych latek znajdziecie na stronie: www.etnomuzeum.eu/zbiory/nowe-latko
Wiele informacji znajdziecie na: www.leman-kurpie.pl/2010/06/21/nowy-rok-b-kielak/

Polecam gorąco tekst wybitnego etnologa dr hab. Jacka Olędzkiego:
http://cyfrowaetnografia.pl/Content/3540

 

Kornelia Tumanowicz

Zdjęcia ze strony:  www.leman-kurpie.pl