Gambit centralny (64). Witam serdecznie. Dziś z przeglądu rzadziej stosowanych debiutów otwartych zajmiemy się gambitem centralnym, zwanym niekiedy też gambitem środkowym. W klasyfikacji otwarć szachowych ECO oznaczony jest kodem C22.

Gambit centralny zaczyna się podobnie jak gambit północny od posunięć 1.e4 e5 2.d4. Czarne mają tu różne kontynuacje, ale jak wykazuje praktyka, co potwierdzają analityczne programy szachowe, najlepszą opcją jest wzięcie tego pionka: 2. …ed4. Pozostałe kontynuacje są dla czarnych mniej korzystne, np.: 2. …Sc6 3.d5 z przewagą białych w centrum, a czarny skoczek musi zejść na gorszą pozycję;  2. …c6 3.de5 Ha5+ 4.Sc3 Hxe5 5.Sf3 … i co prawda czarne odbiły centralnego pionka, ale białe wyprzedzają ich w rozwoju, hetman będzie musiał odejść, a białe rozwiną już trzecią figurę. Ciekawe warianty, choć równie podejrzane dla czarnych powstają po 2. …Sf6: 3.de5 Sxe4 4.Gc4 Sc5 (groziło 5.Gxf7 Kxf7 6.Hd5+ i 7.Hxe4) 5.Ge3 i znów grozi 6.Gxf7; albo 4. …Hh4 5.Gxf7+ (na uwagę zasługuje też 5.Hf3) Kxf7 6.g3 He7 7.Hd5+ Ke8 8.Hxe4 … i czarne pozostają bez roszady

W odróżnieniu od gambitu północnego, gdzie białe ofiarowują kolejnego pionka grając 3.c3, tu białe od razu odbijają pionka: 3.Hxd4. Powstaje wyjściowa pozycja gambitu centralnego. Widać, że odbyła się zwykła wymiana pionków centralnych i trudno tu mówić o jakimś gambicie, w odróżnieniu od gambitu północnego, w którym białe faktycznie poświęcają pionka. Ale tradycja w nazewnictwie pozostaje, chociaż dokładniejsze byłoby tu raczej nazwanie takiego początku po prostu debiutem, partią lub otwarciem.

W praktyce gambit centralny wybierany jest przez niektórych szachistów z takich samych przesłanej co gambit północny. Chodzi o uniknięcie studiowania rozbudowanych głównych debiutów otwartych oraz nadzieją na zaskoczenie przeciwnika rzadkim zagraniem. Przy dobrym przygotowaniu się białymi, po na ogół powierzchownym rozeznaniu tego bocznego otwarcia przez czarne, daje to spore szanse na debiutowe powodzenie. Tym bardziej, że programy szachowe wcale aż tak bardzo nie potępiają takiego otwarcia partii. Takie strategiczne podejście do rozegrania partii może się powieść zwłaszcza w partiach błyskawicznych, przy ograniczonym czasie do namysłu.

Gambit centralny bywa grywany jednak dość rzadko, z uwagi na krytyczną ocenę odnośnie tak wczesnego wyskoku hetmana do centrum. Jest to wbrew podstawowym zasadom rozgrywania otwarć szachowych. W centrum hetman narażony będzie na ataki przez bierki czarnych, co kosztować będzie białe stratę dodatkowych posunięć, ułatwiając tym samym czarnym nadgonienie w rozwoju.

A teraz podążmy drogą najczęściej wybieranych posunięć z obu stron przez szachistów z całego świata. Najczęściej wybierane ruchy to na ogół najlepsze posunięcia. Ale trzeba tu mieć na uwadze, że co jakiś czas ktoś znajduje jakieś wzmocnienie, albo ktoś przypadkowo wygra z renomowanym arcymistrzem, a najlepiej z mistrzem świata, i moda na dany wariant zmienia zasadniczo listę najlepszych posunięć.

Po zbiciu pionka 3.Hxd4 czarne najczęściej od razu wykorzystują wyeksponowane położenie hetmana i grają 3. …Sc6, rozwijając przy tym figurę niejako za darmo. Teraz hetman musi odejść. Pytanie, na które pole? Najczęstsze jest 4.He3 …  Powrót na d1 oznaczałoby przyznanie się do straty tempa. Ale He3 blokuje teraz wyjście Gc1. Nie pozostaje nic innego, jak grać dalej Gd2 lub Gb2 i długą roszadę.  4.  …Sf6 5.Sc3 Gb4 6.Gd2 0-0 7.0-0-0 …  Jak widać białe najczęściej rozwijają się z długą roszadą, co warto mieć na uwadze mając zamiar grać ten debiut.  

7. …We8 8.Hg3 Wxe4 9.a3 Gd6 10.f4 We8 11.Gd3 Gf8 12.Sf3 d5 13.Whe1 Wxe1 14.Wxe1 Se7 15.Se5 Po 15.Sh4 w bazach są trzy partie, wszystkie przez białe przegrane. I dlatego z tej ścieżki rezygnujemy. Po 15.Se5 do wyboru są dwie opcje: 15. …Gf5 (dwie partie: wygrana białych i remis) oraz 15. …c5 z remisem. Ponieważ program szachowy preferuje tę ostatnią ścieżkę, więc idziemy jej śladem: 15. …c5 Z tą pozycją jest tylko jedna partia.

Dalej gra potoczyła się tak: 16.Hf2 Sc6 17.Hh4 Ge6 18.f5 Gd7 19.Sg4 Sxg4 20.Hxg4 c4 21.Gf1 d4 22.Gxc4 Hf6 23.Se4 Hxf5 24.Hh4 Se5 25.Wf1 Hg4 26.Hxg4 Gxg4 27.Gd5 Ge6 28.Gxe6 fe6 29.Sg5 We8 30.We1 Gd6 31.Gb4 Gc7 32.h3 h6 33.Se4 Sc6 34.Sc5 Gf4+ 35.Kd1 Sxb4 36.ab4 Ge3 37.Ke2 b6 38.Se4 Gf4 39.Kd3 Wd8 40.Wa1 Gb8 41.Wa4 Wd5 42.Wa1 Kf7 43.Sd2 Ke7 44.Sf3 e5 45.Ke4 Ke6 46.Se1 Wd8 47. Wd1 …  i partnerzy zgodzili się na remis (Alexey Kislinsky 2402 – Denis Sr Shilin 2374, Kijów 2004 r..

Jak widać, na przykładzie najczęściej z obu stron grywanych posunięć, białe nie uzyskują w tym debiucie niczego specjalnego, a nawet czarne w tym przypadku po 47.Wd1 stoją nieco lepiej. Teraz kolej na białych, aby znaleźć wzmocnienia w grze.

Tym niemniej nie zmienia to poglądu, że można tym debiutem, po odpowiednim się przygotowaniu, zaskoczyć przeciwnika. Z bardzo dużą dozą prawdopodobieństwa zapewne nikt z grających czarnymi nie będzie znał na pamięć powyższej ścieżki, czyli powyższej partii. Będzie więc zmuszony rozwiązywać samodzielnie problemy na szachownicy przy stresująco tykającym zegarze. A my przygotowani białymi, będziemy w komfortowej sytuacji. Znając powyższą partię, będziemy grali automatycznie na pamięć, będąc pewnym że wybieramy posunięcia najlepsze. Będziemy oszczędzali siły i zyskiwali czas do namysłu na końcówkę. A odpowiednim momencie będziemy wiedzieli, kiedy przeciwnik zszedł z najczęściej grywanej przez świat szachowy linii. Oczywiście ryzykowne byłoby ciągłe granie tego samego debiutu, gdyż w pewnym momencie moglibyśmy się nadziać na przygotowaną nowinkę.

Generalnie gambit północny, tak jak gambit centralny, nie jest groźny dla czarnych. Ale pod takim samym warunkiem, dostatecznej znajomości tego debiutu. W praktyce, jak już wspomniałem, wielu graczy nie przykłada się do tego drugorzędnego otwarcia. Zabierają się do jego poduczenia dopiero po kilku bolesnych porażkach. Ale my w przypadku tego otwarcia nie możemy dać się zaskoczyć. Postudiujmy go i zaskoczmy nim innych. Na załączonym video zaprezentowane są podstawy tego debiutu. Przyjemnego oglądania!

Pozdrawiam

Jan Czuchnicki

zdjęcie: pixabay.com